Την έντονη αντίδραση των καπνοβιομηχάνων συναντά η πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αναθεωρήσει την Οδηγία για τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης... στον Καπνό (TED).
Όπως αποκάλυψε το Euractiv, η Κομισιόν εξετάζει αύξηση 139% στον φόρο των τσιγάρων, καθώς και μεγάλες ανατιμήσεις σε όλα τα προϊόντα καπνού.
Στόχος είναι να ενισχυθούν τα κρατικά ταμεία ενόψει των διαπραγματεύσεων για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ (2028–2034). Ωστόσο, η καπνοβιομηχανία προειδοποιεί ότι τέτοιες κινήσεις θα οδηγήσουν στην έκρηξη του λαθρεμπορίου, με απώλειες δισεκατομμυρίων στα δημόσια έσοδα.
Έρχεται κύμα λαθρεμπορίου, προειδοποιούν τα λόμπι
Πίσω από την πρόταση βρίσκεται ο Επίτροπος Φορολογίας της ΕΕ, Βόπκε Χέκστρα. Ο Ολλανδός αξιωματούχος φέρεται να πιέζει για αυξήσεις στους φόρους καπνού, σε μια περίοδο που η Επιτροπή δυσκολεύεται να εξασφαλίσει επιπλέον κονδύλια για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο.
Το πρώτο προσχέδιο του προϋπολογισμού αναμένεται τον Ιούλιο και οι συζητήσεις για πρόσθετα έσοδα από τους ειδικούς φόρους έχουν αποκτήσει κατεπείγοντα χαρακτήρα.
Σύμφωνα με έκθεση που χρηματοδοτήθηκε από την Philip Morris International (PMI), το 2023 καταγράφηκε αύξηση 10% στο λαθρεμπόριο καπνού εντός ΕΕ, οδηγώντας σε απώλειες σχεδόν 15 δισ. ευρώ.
«Αν αυξηθούν σημαντικά οι τιμές και δεν υπάρξει αποτελεσματικός έλεγχος, οι καταναλωτές θα στραφούν στη μαύρη αγορά, ειδικά εν μέσω οικονομικής πίεσης», δήλωσε ο Ανώτερος Αντιπρόεδρος της PMI, Χρήστος Χαρπαντίδης.
Ο ίδιος υποστήριξε ότι η Γαλλία, που συνδυάζει υψηλή φορολογία με μεγάλα ποσοστά λαθρεμπορίου, θα έπρεπε να αναθεωρήσει τη στάση της και να αντλήσει παραδείγματα από χώρες όπως η Ιταλία, η Πολωνία και η Ελλάδα, όπου παρατηρείται μείωση της παράνομης διακίνησης.
Τα στοιχεία της καπνοβιομηχανίας είναι «φουσκωμένα», υποστηρίζουν ανεξάρτητες φωνες
Ωστόσο, δεν συμμερίζονται όλοι τις ανησυχίες της καπνοβιομηχανίας. Ο Δρ Άλεν Γκάλαχερ, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Μπαθ, αμφισβητεί την εγκυρότητα των εκθέσεων που χρηματοδοτούνται από εταιρείες καπνού.
«Τα στοιχεία αυτά είναι συχνά υπερβολικά και χρησιμοποιούνται ως εργαλείο άσκησης πίεσης κατά των πολιτικών δημόσιας υγείας», ανέφερε, προσθέτοντας πως ανεξάρτητες μελέτες δείχνουν ότι πολλές χώρες αύξησαν τη φορολογία χωρίς αύξηση του λαθρεμπορίου.
Παρέπεμψε, μάλιστα, σε έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (2019), η οποία αναγνωρίζει ως βασικές αιτίες του λαθρεμπορίου την ανεπαρκή επιβολή του νόμου, τη διαφθορά και την αδύναμη δικαστική εξουσία – με τη φορολογία να έχει περιορισμένο αντίκτυπο.
Europol: Οι υψηλοί φόροι αυξάνουν τον κίνδυνο
Στην τελευταία έκθεσή της για το οργανωμένο έγκλημα (2025), η Europol προειδοποιεί ότι οι χώρες με υψηλούς ειδικούς φόρους και ΦΠΑ είναι πιο ευάλωτες στην παράνομη διακίνηση προϊόντων.
Η Υπηρεσία διαπιστώνει ότι εγκληματικές οργανώσεις στήνουν παράνομα εργοστάσια σε παραμεθόριες περιοχές και μεταφέρουν πρώτες ύλες και εξοπλισμό σε διαφορετικά σημεία, εκμεταλλευόμενες τις διαφορές τιμών ανάμεσα σε κράτη-μέλη και γειτονικές τρίτες χώρες.
Σύμφωνα με τον Χάουαρντ Πιου, πρώην στέλεχος της Europol και σύμβουλο κατά του λαθρεμπορίου, το παράνομο εμπόριο χρηματοδοτεί ολόκληρες εγκληματικές αυτοκρατορίες.
«Αγοράζουν πρώτες ύλες και εξοπλισμό για να φτιάχνουν απομιμήσεις επώνυμων τσιγάρων, όπως τα Marlboro, και τα διοχετεύουν στη μαύρη αγορά», λέει. «Τα κέρδη επενδύονται σε ξέπλυμα χρήματος, αγορά όπλων, και χρηματισμό τελωνειακών, συνοριοφυλάκων και –σε κάποιες περιπτώσεις– πολιτικών».
