Το λιμάνι του Πειραιά αναγνωρίζεται σήμερα ως ένα από τα κύρια σημεία εισαγωγής ή διέλευσης στην Ευρώπη για μεγάλες αποστολές κοκαΐνης από χώρες της...Λατινικής Αμερικής.
Αυτό τουλάχιστον δείχνουν τα στοιχεία που προέρχονται από τις τελευταίες ετήσιες εκθέσεις για τα ναρκωτικά του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, της Ελληνικής Αστυνομίας, των Τελωνείων, του Λιμενικού Σώματος και της Μονάδας Οικονομικού και Οικονομικού εγκλήματος.
Η αυξητική τάση διακίνησης της κοκαΐνης στην Ελλάδα, κυρίως μέσω θαλάσσιων οδών αναδεικνύεται από την ετήσια έκθεση ναρκωτικών του 2016 η οποία ανέφερε την κατάσχεση 166.116 κιλών κοκαΐνης, ενώ το 2020 η έκθεση έδειξε μια απότομη αύξηση για συνολικά 1.787.283 κιλά συνολικά.
Ποιοι είναι οι λόγοι αυτής της αύξησης;
Η αύξηση του όγκου του εμπορίου εμπορευματοκιβωτίων, που αναμφισβήτητα οδήγησε στην αύξηση του εμπορίου κοκαΐνης, συνδέεται με τις επενδύσεις της κινεζικής COSCO, ως νέου ιδιοκτήτη του λιμανιού του Πειραιά (από το 2016) .
Η έρευνα για τα λιμάνια ως αυτόνομα περιβάλλοντα για εγκληματολογική έρευνα εμφανίστηκε μόλις πριν από μια δεκαετία βασιζόμενη σε προηγούμενες μελέτες για τη διαφθορά στο χώρο των λιμένων που σχετίζονται με το οργανωμένο έγκλημα. Εκτός από κόμβοι για την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού και κόμβοι δικτύων ασφαλείας, τα λιμάνια μπορούν επίσης να θεωρηθούν χώροι για παράνομο εμπόριο και για δραστηριότητες οργανωμένου εγκλήματος σε εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο Τα λιμάνια αποτελούν εδαφικά πλαίσια στα οποία οι ομάδες οργανωμένου εγκλήματος δραστηριοποιούνται ως «οργανωτικά περιβάλλοντα», πεδία όπου οι θεσμοί, οι συλλογικοί και μεμονωμένοι παράγοντες είναι βαθιά διασυνδεδεμένοι μεταξύ τους και διαμορφώνονται από συμβάσεις και κοινές αξίες, ώστε να ενσωματώνονται πολιτισμικά και γνωστικά στο τοπικό επίπεδο. Οι Ομάδες Οργανωμένου Εγκλήματος είναι παράγοντες που διαμορφώνουν έναν κοινωνικό χώρο. Τα λιμάνια, ως σταυροδρόμια ή ως κοινωνικοοικονομικοί κόμβοι εντός των εδαφικών περιοχών στις οποίες βρίσκονται, μπορούν επομένως να γίνουν ένας από τους κοινωνικούς χώρους που διαμορφώνονται από ομάδες οργανωμένου εγκλήματος (μεταξύ άλλων παραγόντων).Αυτές οι ομάδες και δραστηριότητες οργανωμένου εγκλήματος στις πόλεις –ακόμα και στις πόλεις-λιμάνια– είναι συχνά συνυφασμένες με το παγκόσμιο εμπόριο. Αντικατοπτρίζοντας επίσης τη διαφορετική σύνθεση των εθνοτήτων και τον εδαφικό κατακερματισμό του αστικού τοπίου.
Ούτε η αστυνόμευση ούτε η ασφάλεια στα λιμάνια είναι πολύ αποτελεσματικά για τον περιορισμό του οργανωμένου εγκλήματος και της παράνομης διακίνησης).
Από τη μία πλευρά, ο κώδικας ISPS έχει θεωρηθεί ως ο μόνο ικανός να περιορίσει την πρόσβαση και την κίνηση μέσα στο ίδιο το λιμάνι. Από την άλλη πλευρά, οι εκκλήσεις για τεχνολογικές προόδους (π.χ. έξυπνα λιμάνια), εμπλοκή ιδιωτικής ασφάλειας και ρουτίνα της διαδικασίας ασφαλείας καθιστά ουσιαστικά τα λιμάνια ένα άλλο προϊόν της νεοφιλελεύθερης πολιτικής που ενισχύει τους κινδύνους κινδύνου. Το λιμάνι αντιπροσωπεύει ένα τμήμα της αστικής ταυτότητας και συμβάλλει ενεργά στην αλλαγή και τον καθορισμό της
Το λιμάνι του Πειραιά συνδέεται άμεσα με 71 λιμάνια στον κόσμο σε 29 χώρες, εκ των οποίων 16 είναι ευρωπαϊκά, 10 ασιατικά και τρία αφρικανικά. Ο Πειραιάς συνδέεται άμεσα (χωρίς ενδιάμεσο σταθμό) με χώρες με μεγάλα λιμάνια εμπορευματοκιβωτίων παγκοσμίως, όπως η Σιγκαπούρη, η Σαουδική Αραβία, η Μαλαισία και η Ολλανδία, επιβεβαιώνοντας τη σημασία αυτού του ελληνικού κόμβου στις παγκόσμιες μεταφορές και τα logistics. Η υπόσχεση του λιμανιού, υπό τη διαχείριση της COSCO, είναι να εξυπηρετεί κάθε ευρωπαϊκό λιμάνι σε 48/72 ώρες, γεγονός που το καθιστά ανταγωνιστικό για το ευρωπαϊκό εμπόριο.
Ο Πειραιάς αναγνωρίζεται ως ένα από τα κύρια σημεία εισαγωγής ή διέλευσης στην Ευρώπη για μεγάλες αποστολές κοκαΐνης από τη Λατινική Αμερική, από διάφορα λιμάνια (Εκουαδόρ η Maersk συνδέει απευθείας το Γουαγιακίλ με τον Πειραιά και τη Γουατεμάλα). Αυτό ακολουθεί μια τάση των περασμένων δεκαετιών όπου ο Πειραιάς βρισκόταν στο επίκεντρο των δικτύων λαθρεμπορίου στη Νότια Ευρώπη.
Η Ετήσια Έκθεση Ναρκωτικών για το 2020 σημείωσε αύξηση (87,46%) στη συνολική ποσότητα κοκαΐνης που κατασχέθηκε στην Ελλάδα (1.787.283 κιλά). Αυτή ήταν η μεγαλύτερη ποσότητα κοκαΐνης που κατασχέθηκε στην Ελλάδα μέσα σε ένα χρόνο τα τελευταία 25 χρόνια και ήταν η δεύτερη χρονιά τόσο υψηλών ποσοτήτων.
Οι τρόποι αποστολής και οι μέθοδοι απόκρυψης ποικίλλουν, όπως φαίνεται από τη νομολογία και από τις ετήσιες εκθέσεις ναρκωτικών των τελευταίων 10 ετών.
Τα ναρκωτικά ταξιδεύουν μέσα από ειδικές κρύπτες σε άδειο ή γεμάτο φορτίο, σε φορτία μπανανών ή κόκκων καφέ. στους τοίχους ή τις οροφές ή το πίσω μέρος του δοχείου. σε άλλα προϊόντα διατροφής· με μεγάλα φορτία ξυλείας στους ψυκτικούς θαλάμους σε ψυκτικά φορτία καθώς και σε τυχαία χρήση δοχείων (σύστημα rip-on/rip-off). Ένα ενδιαφέρον στοιχείο φαίνεται να είναι η σύνδεση με την Ολλανδία και, γενικότερα, με τα εγκληματικά δίκτυα της Βόρειας Ευρώπης και τις παράνομες αγορές.
Σύμφωνα με ανώτατο πράκτορα της ΕΛ.ΑΣ στη Μονάδα Ναρκωτικών Αττικής, «ο Πειραιάς είναι η πρώτη επιλογή πολλών ομάδων στην Ευρώπη που εισάγουν κοκαΐνη, όπως δείχνουν οι κατασχέσεις στην Αμβέρσα και το Ρότερνταμ, με τις οποίες συνδέεται άμεσα». Πράγματι, ο ρόλος του Πειραιά ως κεντρικού κόμβου εμπορίου στη Νότια Ευρώπη συμβάλλει στο να γίνει η Ελλάδα ιδανικός κόμβος για διεθνικά εγκληματικά δίκτυα.
Η Ελληνική Αστυνομία, η Μονάδα Ναρκωτικών και τα Τελωνεία περιέγραψαν ότι η κοκαΐνη συνήθως φτάνει στον Πειραιά αφού τηλεφωνήσει στην Ισπανία ή την Ιταλία. σε μεγάλο βαθμό μέσω εμπορευματοκιβωτίων, αλλά και άλλα φορτηγά πλοία είναι επίσης προτιμόμενοι μεταφορείς. Ο προορισμός της αποστολής ναρκωτικών δεν είναι πάντα ο Πειραιάς: φαίνεται να υπάρχει γρήγορη και «αξιόπιστη» σύνδεση μεταξύ εγκληματικών ομάδων μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Όπως κοινοποιήθηκε από το Τελωνείο:
Σε περιπτώσεις ναρκωτικών που έχουμε κατασχέσει (τον τελευταίο καιρό) το τελευταίο λιμάνι προορισμού δεν ήταν ο Πειραιάς, ήταν η Θεσσαλονίκη ή ίσως το Duress (Αλβανία) ή η Rijeka (Κροατία). Στην Αθήνα και τον Πειραιά, τοπικά εγκληματικά δίκτυα υποστηρίζουν διεθνή για τη διαμετακόμιση/μεταφόρτωση ναρκωτικών που φτάνουν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση, έχουμε Έλληνες εμπλεκόμενους, Λατινοαμερικανούς εμπλεκόμενους, ανθρώπους από την Ολλανδία, από το Βέλγιο, έχουμε στη συνέχεια ανθρώπους από την Αλβανία και τα Δυτικά Βαλκάνια. Ναι, οι άνθρωποι από τα Δυτικά Βαλκάνια είναι πολύ αποτελεσματικοί, αλλά χρησιμοποιούν άλλους διευκολυντές, Έλληνες.
Η σύνδεση με την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τη Σόφια, στη Βουλγαρία, επιβεβαιώνει το ρόλο των ντόπιων, μαζί με τα διασυνοριακά δίκτυα, στη διέλευση και διακίνηση ναρκωτικών μέσω της Νότιας Ευρώπης και του λιμανιού του Πειραιά, με διαφορετικούς τελικούς προορισμούς Παρόλο που δεν είναι σαφές από τα δεδομένα εάν αυτό έχει αλλάξει δραστικά τα τελευταία χρόνια, αυτό αντανακλά επίσης μια τάση που παρατηρείται αλλού στη διακίνηση κοκαΐνης. Η βαλκανική οδός μέσω Βουλγαρίας, για ευκολότερους ελέγχους στα ευρωπαϊκά σύνορα, καθιστά δυνατή τη μετάβαση από θαλάσσια σε χερσαία μέσα (δηλαδή φορτηγά ή φορτηγά ή αυτοκίνητα), γεγονός που διευκολύνει τη διακίνηση εμπορευμάτων, συμπεριλαμβανομένων των παράνομων. Όπως σημειώνει η Ελληνική Αστυνομία,
Η αρχή του δρομολογίου (του παράνομου εμπορεύματος) γίνεται μέσω των Βαλκανίων. Και φυσικά μέσω της Βουλγαρίας, η οποία παρέχει έναν πολύ εύκολο τρόπο για να ιδρύονται και να λειτουργούν επιχειρήσεις χωρίς να έχουν γραφείο, απλώς πρόσβαση. Είναι κυρίως τα διαμετακομιζόμενα ναρκωτικά αυτά που δεσμεύονται, τα οποία δεν προορίζονται για την εγχώρια αγορά. Το μεγαλύτερο μέρος τους πηγαίνει σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης.
Το Εμπορικό Επιμελητήριο Πειραιά, μαζί με το Τελωνείο, εντοπίζει ότι μέρος του ζητήματος με το εμπόριο κοκαΐνης στο λιμάνι συνδέεται με την ανεπάρκεια ελέγχου του μεγάλου όγκου εμπορευματοκιβωτίων και φορτίου λόγω, για παράδειγμα, της έλλειψης σωστού αριθμού σαρωτών. καθώς περισσότεροι σαρωτές σημαίνουν περισσότερη ασφάλεια. Ακόμη και όταν ο Πειραιάς είναι το σημείο εισόδου των ναρκωτικών, η Ελλάδα είναι μέρος της ΕΕ, οπότε όταν κάτι περάσει από τα σύνορά μας μπορεί να ταξιδέψει στην Ευρώπη χωρίς κανέναν περαιτέρω έλεγχο. Και αν φεύγει από τον Πειραιά προς το Ντουμπάι ή τα Εμιράτα εξακολουθεί να φεύγει από Ευρώπη, οπότε ο έλεγχος δεν θα είναι ίδιος διότι συνεχίζει να θεωρείται ευρωπαϊκό φορτίο. Ο Πειραιάς συχνά παρουσιάζεται και ως συνοριακός τόπος: πολιτικός (σύνορα Ελλάδας και ΕΕ), γεωγραφική (πόλη-θάλασσα) χρηματοοικονομικές (παγκόσμιες-τοπικές ροές χρήματος). Εξαιτίας αυτού –και επίσης λόγω της αυξανόμενης παρουσίας της COSCO μπορεί να θεωρηθεί επίσης ως ένας αμφισβητούμενος, απομονωμένος χώρος. Αυτό το λιμάνι ελάχιστοι το βλέπουν από μέσα ή στο ίδιο επίπεδο που ήταν πριν, όταν δούλευαν περισσότεροι ντόπιοι εδώ, όταν υπήρχαν λιγότεροι φράχτες, όταν υπήρχαν τοπικές είσοδοι.
Στον Πειραιά υπάρχουν ανταγωνιστικές ανάγκες: Οι ανάγκες των «απλών» ανθρώπων που ζουν κοντά στο λιμάνι ή εργάζονται στο λιμάνι. οι ανάγκες εκείνων των ανθρώπων που εμπλέκονται σε οποιοδήποτε στάδιο στην ασφάλεια του λιμανιού σε τοπικό επίπεδο ή στην πολιτική για τα ναρκωτικά και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο και οι ανάγκες των εγκληματικών ομάδων που δρουν τοπικά και διακρατικά. Ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί την γειτνίαση και τον χωρισμό από το λιμάνι διαφορετικά, επίσης για παράνομους σκοπούς. Όπως υπενθυμίζει η ΕΛ.ΑΣ, τμήμα Ναρκωτικών:
Όσο περισσότερο επενδύουν σε logistics, σιδηροδρομους ή δρόμους και επέκταση λιμανιού προκειμένου να γίνει το λιμάνι πιο αποτελεσματικό στη μεταφορά εμπορευμάτων στον προορισμό τους, αγγίζοντας όλο και λιγότερο τις τοπικές λιμενικές περιοχές αναμφισβήτητα αυτό συνεπάγεται επίσης τα παράνομα εμπορεύματα να φεύγουν από το λιμάνι πιο γρήγορα. Οσο πιο αποτελεσματικό είναι το λιμάνι του Πειραιά στο να ωθήσει το εμπόριο εκτός Ελλάδας, τόσο πιο γρήγορα θα διακινηθεί και η κοκαΐνη.Οι αρχές επιβολής του νόμου στον Πειραιά συνήθως μαθαίνουν πότε η κοκαΐνη μεταφέρεται αλλού (μέσω ξένων «εταιρειών» ή για εμπλοκή ξένων ομάδων). Πράγματι, οι πληροφορίες και όχι οι τυχαίοι έλεγχοι στο λιμάνι είναι οι πιο συχνοί τρόποι «αποκάλυψης» αποστολών κοκαΐνης, σύμφωνα με ετήσιες εκθέσεις ναρκωτικών Αυτό σημαίνει επίσης ότι μαθαίνουμε για τη χρήση και την κατάχρηση κοκαΐνης στη χώρα. Το ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ της κοκαΐνης που διέρχεται για να εξέλθει από την Ελλάδα και της κοκαΐνης που παραμένει στην Ελλάδα.Πράγματι, πώς μπορεί κανείς να διασφαλίσει ότι οι φορείς που εμπλέκονται στην επιμελητεία του εμπορίου κοκαΐνης σε τοπικό επίπεδο (τοπικές ομάδες) δεν θα επωφεληθούν από την αφαίρεση της κοκαΐνης; Αυτό είναι ένα ερώτημα που απαιτεί περισσότερη έρευνα.
Επιπλέον, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς και να προβλέψει εάν οι αστυνομικές δυνάμεις, στην Ελλάδα ή αλλού, θα μπορούσαν ποτέ να «απαλλαγούν» από ένα έγκλημα και αν ναι, υπό ποιες συνθήκες. Συνολικά, οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου εντός/πέριξ του Πειραιά είναι πεπεισμένες ότι η συνεργασία – κυρίως μέσω της Europol – θα μπορούσε να διερευνηθεί και να προωθηθεί περαιτέρω.
Ερευνα από την καθηγήτρια εγκληματολογίας Αννα Σέργη University of Essex
Επεξεργασία, περίληψη ,διαμόρφωση κειμένου: Δήμητρα Βήνη
