στον οργασμό.
Κατά τον αυνανισμό η σκέψη μας, μέσω της φαντασίας, δημιουργεί διάφορες εικόνες, σενάρια, σκηνικά που εμπλουτίζονται συνήθως από σεξουαλικές φαντασιώσεις οι οποίες δυναμώνουν την ευχαρίστηση.
Πρόκειται για μια φυσιολογική διαδικασία της ανθρώπινης σεξουαλικότητας που δείχνει την ανάγκη της εξερεύνησης του σώματος και της ικανοποίησης της σεξουαλικής ορμής.
Ο αυνανισμός παρατηρείται σε όλες της ηλικιακές φάσεις του ανθρώπου. Ακόμη και τα νήπια και τα παιδιά παρουσιάζουν στύσεις που έχουν κυρίως αντανακλαστικό χαρακτήρα. Επίσης, είναι πολύ συχνό φαινόμενο τα αγόρια και τα κορίτσια καθώς μεγαλώνουν να ασχολούνται, να αγγίζουν και να χαϊδεύουν τα γεννητικά τους όργανα. Αυτή είναι μια συμπεριφορά που κινητοποιείται από τη γενικότερη τάση τους προς την περιέργεια και την εξερεύνηση. Η εφηβεία είναι το ηλικιακό στάδιο όπου ο αυνανισμός αρχίζει να γίνεται πιο συχνός και πιο συνειδητός και μέσα από τον οποίο το αγόρι φτάνει σε εκσπερμάτιση και το κορίτσι σε κλειτοριδικό οργασμό.
Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο ο αυνανισμός να συνεχίζεται και μετά το τέλος της εφηβείας, να διατηρείται και να εμμένει στην ενήλικη ζωή. Πολλές έρευνες του Alfred Kinsey, ενός διάσημου βιολόγου και σεξολόγου, αναφέρουν ότι ο αυνανισμός είναι μια πράξη που παρατηρείται σχεδόν σε όλους τους άνδρες και σε μεγάλο ποσοστό των γυναικών κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Η συνέχεια όμως του αυνανισμού στην ενήλικη περίοδο δεν είναι επιθυμητή, καθώς είναι ισοδύναμη με πολλές αρνητικές συνέπειες. Ιδιαίτερα στον άνδρα, ο οποίος έχει ανασφάλεια ότι δεν μπορεί να κάνει μια σχέση, ο αυνανισμός λειτουργεί σαν μια βολική κατάσταση καθώς έτσι επαναπαύεται και κρύβει την ντροπή του να προσεγγίσει μια γυναίκα. Με τον τρόπο αυτό γίνεται λιγότερο διεκδικητικός, αδύναμος και φοβικός.
Επίσης, όσον αφορά τον έγγαμο βίο, η ύπαρξη του αυνανισμού είναι αρνητικό στοιχείο καθώς φανερώνει ότι το ζευγάρι χάνει το αμοιβαίο ερωτικό ενδιαφέρον, η συχνότητα των σεξουαλικών επαφών μειώνεται, οι σύντροφοι αποστασιοποιούνται και απομακρύνονται. Δεν μιλάμε βέβαια για τον αυνανισμό, ο οποίος σαν παιχνίδι στα προκαταρκτικά ενός ζευγαριού προκαλεί και ενισχύει την ηδονή.
Επιπλέον, ο αυνανισμός του μοναχικού ενήλικα έχει ενοχοποιηθεί σημαντικά για την εμφάνιση σεξουαλικών προβλημάτων, όπως είναι στον άνδρα η πρόωρη και η ανεσταλμένη εκσπερμάτιση, η στυτική δυσλειτουργία και στη γυναίκα η δυσκολία στον οργασμό.
Ο ενήλικος που παραμένει στον αυνανισμό ενδεχομένως να βρίσκεται και εγκλωβισμένος σε ένα φαύλο κύκλο. Δηλαδή ο αυνανισμός του προσφέρει μια προσωρινή ευχαρίστηση και ικανοποίηση, πολλές φορές λειτουργεί και με αγχολυτικό τρόπο, κάνοντας τον να νιώθει βολεμένος και ήρεμος. Έτσι «ξεχνάει» να διεκδικεί και να φλερτάρει ενώ παράλληλα «μαθαίνει» στη στασιμότητα και τη μοναξιά ενώ αδιαφορεί να στραφεί προς το άλλο φύλο.
Πολλές φορές, ο αυνανισμός καταλήγει να είναι μια συνήθεια που γίνεται με καταναγκαστικό τρόπο (καταναγκαστικός αυνανισμός). Ο άνδρας τελικά εγκλωβίζεται μέσα στην επανάληψη του αυνανισμού, που την κάνει πια με μηχανικό τρόπο, σαν μια πράξη που «πρέπει» να γίνει ώστε να επιβεβαιώσει τον ανδρισμό του, να δει ότι μπορεί να έχει σκληρή στύση.
Ο καταναγκαστικός αυνανισμός είναι η πιο συχνή μορφή του «σεξουαλικού εθισμού» (sex addiction) και συνεχίζεται σαν σεξουαλική συμπεριφορά ακόμη και αν το άτομο έχει ερωτικούς συντρόφους. Όταν η συμπεριφορά του αυνανισμού συνδυάζεται με συστηματική παρακολούθηση και συλλογή πορνογραφικών ταινιών και χρήση του ίντερνετ τότε η δύναμη της εξάρτησης γίνεται ακόμη πιο ισχυρή.
Επίσης, ο αυνανισμός στην ενήλικη ζωή συνδέεται και με άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές. Η κατάθλιψη φαίνεται να σχετίζεται με τον αυνανισμό καθώς το άτομο παραμένει άτολμο, «νωθρό», δε δραστηριοποιείται και δε διεκδικεί την επικοινωνία και τη σχέση με το άλλο φύλο. Όσον αφορά τις αγχώδεις διαταραχές, ο αυνανισμός ενισχύει την έλλειψη αυτοπεποίθησης, κάνοντας τον άνθρωπο περισσότερο φοβικό, ενισχύοντας τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυναμώνοντας την έλλειψης διεκδίκησης μιας σχέσης και γενικότερα της σεξουαλικής ζωής.
Ακόμη, ο αυνανισμός είναι μια συχνή συμπεριφορά στις παραφιλίες (γνωστές και ως σεξουαλικές παρεκκλίσεις ή σεξουαλικές διαστροφές). Σε άτομα με παραφιλία ο αυνανισμός γίνεται μέσα από έντονες σεξουαλικές φαντασιώσεις και είναι η κύρια πηγή άντλησης ηδονής και ευχαρίστησης. Οι συχνότερες παραφιλίες είναι η ηδονοβλεψία, η επιδειξιμανία, ο φετιχισμός, ο σεξουαλικός σαδισμός και μαζοχισμός.
Σε περίπτωση όπου ο αυνανισμός συνεχίζεται στη ζωή ενός ενήλικα και γίνεται η μοναδική πηγή ευχαρίστησης τότε αυτό θεωρείται πρόβλημα. Το άτομο που βρίσκεται εγκλωβισμένο σε αυτήν την κατάσταση θα ήταν ωφέλιμο να δραστηριοποιηθεί και να επισκεφθεί έναν ειδικό σε θέματα σεξουαλικότητας. Στις ημέρες μας τα προβλήματα αυτά αντιμετωπίζονται αρκεί το άτομο να διεκδικήσει τη λύση.
