Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε να παγώσει επ’ αόριστον κρατικά περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας που βρίσκονται... εντός της.
Η απόφαση έρχεται στον απόηχο των απειλών της Ρωσίας, για αντίποινα κατά της Euroclear, του οργανισμού που διαχειρίζεται το μεγαλύτερο μέρος των δεσμευμένων κεφαλαίων του Κρεμλίνου.
Η απόφαση της ΕΕ να ενεργοποιήσει ειδικές νομικές διαδικασίες που προβλέπονται μόνο για εξαιρετικές περιστάσεις, προκειμένου να δεσμεύσει 210 δισ. ευρώ από τα αποθέματα της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την αξιοποίηση των χρημάτων αυτών για την ενίσχυση της άμυνας της Ουκρανίας.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, επιβεβαίωσε την Παρασκευή ότι οι ηγέτες της ΕΕ τήρησαν τη δέσμευση που είχαν αναλάβει τον Οκτώβριο να «διατηρήσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία δεσμευμένα έως ότου η Ρωσία τερματίσει τον επιθετικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας και αποζημιώσει για τις ζημιές που προκάλεσε».
Αντιδράσεις και νομικές ενστάσεις για το πάγωμα των ρωσικών κεφαλαίων
Η αγωγή, η οποία κατατίθεται σε δικαστήριο της Μόσχας, υποστηρίζει ότι οι «παράνομες ενέργειες» της Euroclear προκάλεσαν «ζημία» στη δυνατότητα της κεντρικής τράπεζας να διαχειρίζεται κεφάλαια και τίτλους.
Η Euroclear αρνήθηκε να σχολιάσει, ωστόσο εκπρόσωπός της δήλωσε ότι ο οργανισμός «αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή περισσότερες από 100 νομικές αξιώσεις στη Ρωσία».
Την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη χορήγηση δανείου ύψους 90 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία, με εγγύηση τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν δεσμευτεί στην ΕΕ από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας. Ωστόσο, το σχέδιο έχει μπλοκαριστεί από το Βέλγιο, το οποίο φοβάται ένα κύμα αγωγών από τη Μόσχα και την κατάσχεση βελγικών περιουσιακών στοιχείων στη Ρωσία.
Ο Βέλγος πρωθυπουργός, Μπαρτ ντε Βέβερ, συναντήθηκε την Παρασκευή με τον Κιρ Στάρμερ στη Ντάουνινγκ Στριτ, στο πλαίσιο προγραμματισμένων συνομιλιών για την επανεκκίνηση των σχέσεων ΕΕ–Ηνωμένου Βασιλείου, τη μετανάστευση και τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Εκπρόσωπος του ντε Βέβερ δήλωσε ότι συζητήθηκε «η πιθανή αξιοποίηση της αξίας των δεσμευμένων ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων» και ότι οι δύο πλευρές «συμφώνησαν να συνεχίσουν τη στενή συνεργασία για την πρόοδο σε αυτό το σύνθετο ζήτημα».
Εκπρόσωπος της Ντάουνινγκ Στριτ εξέδωσε σχεδόν πανομοιότυπη ανακοίνωση, σημειώνοντας: «Ήταν σαφές, συμφώνησαν, ότι η διατήρηση της οικονομικής πίεσης προς τη Ρωσία και η ενίσχυση της Ουκρανίας στη μέγιστη δυνατή βαθμό παραμένουν ο μόνος τρόπος για την επίτευξη μιας δίκαιης και διαρκούς ειρήνης».
Η συνάντηση πραγματοποιείται ενόψει της συνόδου κορυφής της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα, όπου οι ηγέτες έχουν δεσμευτεί να λάβουν αποφάσεις για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας την περίοδο 2026-27, εν μέσω προειδοποιήσεων ότι το Κίεβο θα ξεμείνει από χρήματα την ερχόμενη άνοιξη για τη χρηματοδότηση της άμυνας και την πληρωμή γιατρών και εκπαιδευτικών.
Αξιωματούχοι της ΕΕ εκτιμούν ότι το προτεινόμενο δάνειο των 90 δισ. ευρώ θα καλύψει τα δύο τρίτα των χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια και αναμένουν ότι οι υπόλοιποι «διεθνείς εταίροι» του Κιέβου θα καλύψουν το υπόλοιπο.
Η βελγική κυβέρνηση δηλώνει ότι χρειάζεται εγγυήσεις από τους εταίρους της στην ΕΕ πως δεν θα επωμιστεί ένα πολυδισεκατομμυριούχο κόστος σε περίπτωση που δεχθεί αγωγές από τη Ρωσία.
Σε ένδειξη των εντάσεων γύρω από το σχέδιο, το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Μάλτα και η Ιταλία δήλωσαν ότι μόνο οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να αποφασίζουν για τη χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων. Σε ανακοίνωσή τους, με την οποία στήριξαν την ενεργοποίηση της ρήτρας έκτακτων εξουσιών για το επ’ αόριστον πάγωμα των κεφαλαίων, κάλεσαν τα κράτη-μέλη να «συνεχίσουν να εξετάζουν και να συζητούν εναλλακτικές επιλογές, σε συμφωνία με το δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο».
Το Βέλγιο υποστηρίζει ότι η ΕΕ θα πρέπει να δανειστεί από τις κεφαλαιαγορές για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, με εγγύηση τα αδιάθετα κονδύλια (δημοσιονομικό περιθώριο) του προϋπολογισμού της. Ωστόσο, πολλά κράτη-μέλη εμφανίζονται απρόθυμα να αναλάβουν νέο κοινό χρέος.
Η Γερμανία, που παραδοσιακά υπερασπίζεται τη δημοσιονομική πειθαρχία, θεωρεί το σχέδιο αξιοποίησης των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων ως την καλύτερη επιλογή και έχει δεσμευτεί να καλύψει το ένα τέταρτο (50 δισ. ευρώ) των εγγυήσεων που ζητά το Βέλγιο.
Αξιωματούχοι της ΕΕ υποστηρίζουν ότι ο νομικός κίνδυνος για την Euroclear, και κατ’ επέκταση για το Βέλγιο, θα είναι περιορισμένος.
Στο πλαίσιο του πολύπλοκου αυτού μηχανισμού, η ΕΕ θα δανειστεί κεφάλαια από την Euroclear και στη συνέχεια θα τα χορηγήσει στην Ουκρανία, ενώ η Ρωσία θα παραμείνει ο νομικός ιδιοκτήτης των περιουσιακών στοιχείων. Τέλος, η Ουκρανία θα υποχρεωθεί να αποπληρώσει τα χρήματα μόνο εφόσον και όταν λάβει αποζημιώσεις από τη Μόσχα για τις τεράστιες καταστροφές που προκάλεσε ο πόλεμος.